Bilinç bilmek demek mi? İçinde bulunduğun durumu anlamak mı?
Her şey bir ölçüde bilinç sahibidir diye bir görüş var, “panpsişizm” deniyor.
Bilinç yaşamla var oluyorsa, bilinç yaşamak mıdır? Yaşamın parçası olan, içinde olan, var olan her şey bilinç sahibidir diyebilir miyiz? Taşın, hatta ışığın bile bir bilinci var bu görüşe göre.
Peki makinenin bilinci, insan bilinci ile karşılaştırılabilir mi?
Çok eski bir felsefi sorum vardır, felsefi olduğunu şimdi keşfediyorum, ortaokulda bir biyoloji sınavında aklıma gelmişti. Bir organın çalışması ile ilgiliydi sanırım. Yahu bende bu organ var ve bu işleri yapıyor ama ben nasıl çalıştığını bilmiyorum, kendimden kopya/sufle alamıyorum. Neden beynim bu bilgiyi benimle paylaşamıyor, diye düşünmüştüm. Yani kendi vücudum hakkında bilinç sahibi değilim.
Bir makine her ne yaparsa yapsın, ne yaptığını, nasıl yaptığını sanki benden daha iyi biliyor. Bu da onu benden daha bilinçli yapmaz mı?
Hmm, bu akıl yürütme hoşuma gitmedi. Başka bir açıklaması, sağlaması daha olmalı bu bilincin, duygu mu, hissetmek mi?
Aksi gibi duygunun da nasıl çalıştığını anlamıyoruz, bizi yönlendiriyor ama ona hakim olamıyoruz. Kararlarımızı duygularımızla alıyoruz. Bu kesin, bilim bunu ispat etti. Beyinde duygu bölgeleri zarar görenler zekalarından hiçbir şey yitirmeseler de karar alamıyorlar. Ben şunu özümsedim; bizim etrafımızda olup biten şeyleri bilişsel olarak işlememiz mümkün değil böyle bir kapasitemiz yok, o yüzden kısa yollara, örüntü bulmaya ve duygulara ihtiyacımız var. Makine ise eriştiği her şeyi biliyor. Bir karar alacaksa bunu (analizi) hazır olduğunda veriyor. Güç kazandıkça süre kısalıyor. Ama ne verirsen onu alıyorsun.
Makinelerin bilinci olsa bu iyi mi olur? Bizdeki gibi bir bilinç oluşturmaktan bahsediyorum. Gerçi bunun yolunu biz de bilmiyoruz, bilincin ne olduğunu açıklayamıyorsak. Ama bu da başka etik ve sosyal tartışmaları getirecek, geçmişin kölelik tartışmaları gibi.
Optimist Yayınları’ndan Nilsu Kısacık bu kitabı benimle geçen yıl paylaşmıştı. Bana hediye gelen kitaplara teşekkür mahiyetinde bir yazı yazmak için bile kitabı okumayı beklediğim için sıra yeni geldi. İşin güzel tarafı bu ay kitap kulübümüzle beraber okuyoruz. Kitapta yapay zekanın geleceğine dair 10 öykü var, her öykünün ardından da teknik açıklamalarla bu alanda yapılan çalışmalar hakkında bilgiler veriliyor. Çok ilginç bir yaklaşım olmuş; kurgu ve bilim tarafı birbirini destekler şekilde, iki yazarın kaleminden.
Bu yapay zekanın bilinci konusuna “Her” filmini izledikten sonra düştüm. Kitap da gerçekten hayatımızın her alanını etkileyecek bu teknoloji hakkında çok güzel hikayeler ve bilgiler etrafında düşündürüyor. Çok derli toplu bir bilgilenme için tavsiye ediyorum. Bir ön izleme için 29 Mayıs’taki buluşmamıza katılabilirsiniz tabii. 😉
