Dijital oyunlar çocuklarınızla meydan muhabareleri yaşamanıza sebep oluyor mu?
Yine yaşımı çıkaracağım ama biz de haftada bir gün Commodore 64 oynamak için aklımızı kaçırırdık, yaz tatilinde de yazlıkta güneş tepede olduğunda dışarı çıkmamıza izin vermediklerinde öğle uykusuna yatan ev ahalisini uyandırmadan salonda sistemi kurardık.
Şimdi biz de çocukları tabletteki, konsoldaki, cep telefonundaki oyunlardan alamıyoruz. Bir uçta “aman bu oyunlar çocukların kafasını boşaltıyor, zombiye çeviriyor” diğer uçta da “bunlar artık bir sosyalleşme aracı, arkadaşları ile sohbet konusu, o bağlamdan koparırsanız çocuk “Fransız” kalır, hem bu oyunlarda strateji öğreniyor” vs diyenler var.
Bu konuda mantıklı bir yaklaşımı oyun tasarımcısı Jane McGonigal’dan, The Knowledge Project adlı podcastteki söyleşisinde dinledim. Kendisi bir oyun tasarımcısı olduğu için pek tarafsız olamayabileceğini düşünebilirsiniz ama kendi çocuklarının da sınırsız oyun oynayabilmesi taraftarı değil.
Ebeveynlere tavsiyesi çocukların oynadıkları oyunlar hakkında onlarla sohbet etmeleri ve örneğin şöyle sorular sormaları:
🕹️Bu oyunda iyi olmak için ne gerekiyor? Hangi becerileri gerektiriyor? Ne tür bir kişilik ve mizaç gerektiriyor?
🕹️Bu oyuna başladığından beri neyi yapmakta daha iyi oldun?
🕹️Bu oyunda başardığın en zor şey ne oldu? Bu zorluğun üstesinden gelmek için ne yapman gerekti?
Diyelim ki şöyle yanıtlar alıyorsunuz; “baskı altında sakin kalmayı, nefes alıp verişimi kontrol etmeyi öğrendim”, “yaratıcılığımı kullandım”, “zorluk karşısında pes etmemeyi öğrendim”, “takım arkadaşlarımla iletişim halinde kaldım”, “aradığım şeyleri bulmakta iyiyim”.
Bunlar üzerinde konuşmanın, onu konuşturmanın ve üzerinde düşünmesini sağlamanın çocuğun bu becerileri gerçek hayatına transfer edebilmesinde etkili olduğunu söylüyor McGonigal, kendi gözlemlerine dayanarak. Kendini tanıma konusundaki hep söylenen “günlük tutma”yı öneriyor, çocuğunuz bir oyun günlüğü tutsun diyor, kaydettiği gelişmeleri ve bunu nasıl yaptığını yazsın diyor.
Peki ne kadar süreyle oyun oynamak normal? McGonigal’e göre haftada 21 saati aşmadığı sürece sorun değil. Ne zaman oynayabilecekleri de ebeveynlerle çocuklar arasında bir tartışma konusu. Orada da ters köşe bir yanıtı var. Ders çalışmadan önce oynasınlar diyor. Çünkü öğrenme teorilerine göre, beyin uykuya geçmeden önce aldığı son bilgileri işleme sokuyor. Yatmadan önce oyun oynarsa beyin uykuda onlarla meşgul olacak. Mavi ışığın melatonin salınımını baskılaması dolayısıyla uyku kalitesini bozması da başlı başına bir neden tabii yatmadan bir saat önce ekranı bırakmak için.
