Geçtiğimiz Cuma bir anketle size 10 yıl sonra kendinizi iyi hissettirecek tatilin hangisi olduğuna inandığınıza dair bir anket sorusu sormuştum. Biraz geniş alarak bir yorum yapacağım.
Daniel Kahneman mutluluk hissinin neye dayandığını açıklarken iki benlikten bahsediyor.
Deneyimleyen ben: şimdide yaşıyor, geçmişi de hatırlıyor ama bugüne, yaşadığı ana odaklı. Örneğin doktor muayenesinde, ağrınızı sorduğunda, 1’le 10 arasında ne kadar ağrınız var sorusuna cevap veren benlik.
Hatırlayan ben: skor tutan, hayatımızın hikayesini barındıran benlik. Yaşadıklarımızdan neyi tutup neyi tutmayacağımıza karar veriyor. Bu da muayenede “son zamanlarda kendinizi nasıl hissediyorsunuz” sorusuna cevap veren benlik.
Aslında günler, haftalar, aylar, yıllar boyunca milyonlarca an yaşıyoruz, ama bunların pek azı bir iz bırakıyor, gerisi uçup gidiyor. Yani deneyimleyen ben, an be an bunları yaşıyor ama hatırlayan ben bunların büyük bir bölümünü göz ardı ediyor ve bunlardan kendi içinde tutarlı bir hikaye yazıyor, neticede bu bizim hayatımız, bütün bu yaşadıklarımızın bir anlamı olması lazım.
Tatil meselesine gelirsek, deneyimleyen ben için iki haftalık tatilin bir haftalık tatilden daha iyi olması normaldir. Ama hatırlayan ben için bunun farkı önemsizdir, çünkü yeni, değişik bir hatıra işlenmez. Her sabah kalkar önce havlunuzu şezlonga koyar sonra kahvaltıya gider, bir önceki sabah beğendiğiniz pancake ile o akağaç şurubundan alır, sonra çocukları çocuk kulübüne bırakır, deniz kenarında kitabınızı okur…vs hergün aynı senaryoyu ufak farklılıklarla tekrarlarsınız.
Birçok çalışmadan biliyoruz ki, hatırlayan ben’in hikayesini oluşturan, deneyim içindeki değişiklik ve nasıl sona erdiği. İkinci kısmı ankette es geçtim ama görüyorum ki, %40’lık bir grup, Kahneman’ın öngördüğü gibi, hatırlayan benin etkisi altında, daha kısa da olsa (bir hafta) iki farklı yerde tatili tercih edeceğini söylemiş. Bu arkadaşların bence farkındalığı daha yüksek.
İki haftalık tatili tercih edenler (%44) pragmatik yaklaşmış olabilir, belki de gerçekten daha fazla tatile ihtiyaçları vardır 😄
En ilginci ise bir haftalık tatil (%16) tercih edenler. Bu arkadaşlar iki haftalık tatilin bir haftalıktan uzun vadede daha fazla mutluluk getirmeyeceğinin farkındalar ama tatillerini koşturarak geçirmeye mecalleri yok, azla yetinmeyen çoğu bulamaz kanaatkarlığındalar olsa gerek 😄
Herkese bir çok farklı deneyim yaşayacakları, güzel biten bir tatil diliyorum. ⛵🪂🩴🧘🏄🚴
Kahneman’ın bu konudaki TED konuşması:
